As Reais Academias, xurdidas do espírito da Ilustración e amparadas pola Coroa, empezaron a constituírse en España no século XVIII como centros de cultivo do saber e de difusión do coñecemento. Foron e seguen sendo as entidades que representan a excelencia nos diversos campos das ciencias, as artes e as humanidades. Os seus valores esenciais son, por unha banda, a categoría dos seus membros, en quen concorren os máis altos méritos intelectuais e científicos, e por outro, a súa estabilidade e independencia fronte a intereses económicos ou políticos.
Na época actual, tanto ou máis que nos séculos pasados, eses valores de excelencia e independencia xustifican que as Reais Academias, que se achan baixo o Alto Patronazgo da súa Maxestade o Rei, tal como establece o artigo 62.j) da Constitución, sigan sendo centros de pensamento, de cultura e de investigación avanzada, libre e sosegada, que acheguen luz sobre os complexos problemas do noso tempo.
O Instituto de España, corporación de dereito público regulada no Real Decreto 1160/2010, do 17 de setembro, reúne ás Reais Academias de ámbito nacional para a coordinación das funcións que deban exercer en común. Forman parte do Instituto de España:
- Real Academia Española
- Real Academia da Historia
- Real Academia de Belas Artes de San Fernando
- Real Academia de Ciencias Exactas, Físicas e Naturais de España
- Real Academia de Ciencias Morais e Políticas
- Real Academia Nacional de Medicamento de España
- Real Academia de Xurisprudencia e Lexislación de España
- Real Academia Nacional de Farmacia
- Real Academia de Enxeñaría
- Real Academia de Ciencias Económicas e Financeiras
O Instituto de España está dirixido por unha Xunta Reitora, integrada polas persoas que ocupen a Presidencia ou Dirección de cada unha das Reais Academias integradas. A Presidencia será desempeñada, en quenda rotatorio anual, por unha das persoas que a integran.
Segundo o establecido na Disposición Adicional sétima do Real Decreto 404/2020, do 25 de febreiro, polo que se desenvolve a estrutura orgánica básica do Ministerio de Ciencia e Innovación, corresponde a este Ministerio, a través da súa Subsecretaría, a relación administrativa coas Reais Academias e as Academias de ámbito nacional.