Preguntas e respostas sobre a contratación indefinida na Lei da Ciencia, a Tecnoloxía e a Innovación

• O artigo 23bis da reforma da Lei da Ciencia, xa en vigor porque foi aprobado de forma adiantada polo Real Decreto-lei 8/2022, do 5 de abril convalidado no Congreso dos Deputados sen ningún voto en contra, habilita a contratación laboral indefinida de persoal de investigación (científico, técnico e de xestión) nas entidades do sector público, tanto cando dispoñan de fondos propios como de fondos externos, sexan estes públicos ou privados e de orixe nacional ou estranxeiro.
• A Disposición Adicional 10, que foi incluída na tramitación parlamentaria do proxecto de lei, modula o Real Decreto-lei 32/2021, do 28 de decembro(de reforma laboral), para que no caso dos fondos europeos competitivos a contratación de persoal de investigación en entidades públicas realícese mediante contratos por tempo indefinido, podendo recorrerse ao regulado no artigo 23bis, sen poder subscribir, no este suposto, contratos de duración determinada.
• Con esta Disposición Adicional 10 amplíase o alcance de aplicación do artigo 23 bis da reforma da Lei, o que permitirá que máis persoal de investigación traballe con mellores condicións laborais.

Que vantaxes ten a contratación indefinida no sector público de ciencia, tecnoloxía e Innovación con respecto ao anterior modelo de contratación temporal?

A contratación indefinida que regula o art. 23 bis da lei ten numerosas vantaxes sobre a contratación temporal:

• Máis estabilidade: permite manter o posto de traballo se se consegue novo financiamento externo mediante unha adenda ao contrato inicial, evitando ter que presentarse a novos procesos selectivos.
• Máis dereitos laborais: indemnización de 20 días por ano traballado no canto de 12 do temporal e mellores condicións para antigüidade, solicitude de hipotecas, etc.
• Evitar posibles fraudes na contratación laboral de duración determinada, mediante o encadenamiento indebido destes contratos de traballo, pois a Disposición adicional 23ª da Lei da Ciencia de 2011 que foi derrogada polo presente proxecto de lei habilitaba ao encadenamiento de contratos de duración determinada, era inaplicada en numerosas ocasións no ámbito xudicial, ao supor unha diminución de garantías para os traballadores contratados no SECTI en relación cos restantes traballadores amparados polo Estatuto dos Traballadores (norma que non prevía tal encadenamiento e que é o mínimo que procura dos dereitos laborais do traballador).
• Maior axilidade: non está suxeita ás limitacións de oferta de emprego público, masa salarial ou taxa de reposición, e non require autorización previa se se realiza con cargo a fondos competitivos como os europeos.

Xerarase conflitividade laboral debido a posibles dificultades para a finalización do contrato cando non se dispoñan doutros fondos para manter á persoa contratada?

Este contrato pódese finalizar xa que está suxeito ao artigo 52 e) do Estatuto dos Traballadores (ET) que permite ás entidades sen ánimo de lucro considerar como causa obxectiva de extinción do contrato a insuficiencia da correspondente consignación de fondos. Por tanto, os centros que non dispoñan de novo financiamento para sustentar ás persoas contratadas poderán finalizar os contratos sen maior impedimento.

Lémbrase que centros de investigación como o CSIC xa está a realizar todas as súas contratacións de persoal con fondos de investigación con este modelo de contratación indefinida, e obtiveron a aprobación da Avogacía do Estado dun modelo de contrato tipo que inclúe esta cláusula de finalización do contrato.

A canto ascende o aumento do gasto por indemnización que supón o cambio de modelo de contratación temporal a contratación indefinida?

O aumento da indemnización de 12 a 20 días supón un incremento do custo laboral de só o 2,1% anual, o equivalente a 8 días de indemnización máis por ano. Débese ter en conta que no anterior modelo de contratos de obra e servizo xa se pagaban indemnizacións de 12 días. Con todo, este aumento de custo veríase reducido considerablemente xa que os contratos indefinidos son gravados cun 1,25% menos de cota empresarial á Seguridade Social con respecto ao contrato temporal por obra e servizo.

Se temos en conta que un contrato tipo para un proxecto europeo para un investigador sitúase nun custo de 40.000 euros brutos anuais e unha duración de tres anos, o aumento da indemnización suporía un gasto adicional de indemnización de ao redor 2.600 € por persoa (876 euros máis por ano), sen ter en conta o aforro nos custos patronais da Seguridade Social.

Este cambio de modelo podería afectar á formación e consolidación de mozos investigadores que están un período de alta mobilidade e estadías temporais?

O persoal investigador que estea en período de formación (predoutoral) e primeiras etapas de consolidación (posdoctoral) non ven afectados por esta reforma porque poderán seguir sendo contratados con fondos europeos a través dos contratos temporais que estipula a Lei da Ciencia e que teñen unha duración temporal: de ata 4 anos para o contrato predoutoral encamiñado á presentación da tese doutoral (artigo 21) e de entre 3 e 6 anos para o contrato posdoctoral de acceso ao sistema (artigo 22). Por tanto, o uso deste modelo de contratación non prexudica aos mozos investigadores que traballan en períodos temporais en centros de investigación como parte da súa formación e etapa de consolidación.

Como se poderá pagar a indemnización cando a persoa siga contratada con novo financiamento?

A indemnización é un gasto elegible dos proxectos europeos e nacionais se se produce ao finalizar este e tamén se poden facer provisións imputando este gasto aos custos indirectos (ata o 25%) que contemplan os proxectos europeos e nacionais.

Está en perigo a execución dos fondos europeos competitivos de investigación con este cambio de modelo de contratación?

En ningún caso poderanse en perigo a execución dos fondos europeos. Ao contrario, a Lei da Ciencia facilita a contratación de investigadores con cargo a fondos externos de calquera natureza, incluídos os fondos europeos. O obxectivo do artigo 23 bis da LCTI é axilizar a contratación, desvinculándoa da necesidade de autorización e outros trámites, cando o grupo ou centro de Investigación conte con fondos externos, incluídos os fondos europeos.

Esta modalidade de contratación xerará “bolsas de falsos indefinidos” con posible aumento da conflitividade laboral?

É unha argumentación errónea posto que un contrato indefinido non é un contrato fixo, senón que a súa duración non aparece previamente determinada. O persoal de investigación con contrato indefinido non ten consideración de persoal laboral fixo en ningún caso, polo que está suxeito ao despedimento por causas obxectivas regulado no artigo 52 e) do ET, ademais de por as restantes causas de extinción da relación laboral legalmente previstas.

Xerarase maior conflitividade laboral se algúns centros teñen que facer fronte a numerosos despedimentos de contratados con fondos europeos cos consecuentes procesos de expedientes de regulación de emprego (ERE)?

Hai que aclarar que os expedientes de regulación de emprego son un procedemento administrativo mediante o cal unha empresa en crise busca obter autorización administrativa para suspender ou despedir ao 10% do persoal en 90 días para empresas de entre 100 e 300 traballadores ou para 30 ou máis en empresas de máis de 300. Este procedemento obriga á entidade a abrir un período de consultas mediante escrito dirixido aos representantes legais dos traballadores.

Considérase que os eventuais expedientes de regulación de emprego debidos á finalización no prazo de 3 meses de máis do 10% do persoal ou de 30 persoas contratadas por proxectos europeos, produciríase en moi poucas ocasións, só cando se concentren finalizacións de proxectos. En calquera caso, estes hipotéticos ERE serían aprobados pola autoridade administrativa xa que estarían plenamente xustificados pola finalización do financiamento dos fondos europeos. Lémbrase que os contratos indefinidos poden incluír unha cláusula que ligue a súa continuidade ao financiamento dunha liña ou proxecto concreto de investigación, en virtude do artigo 52 e) do ET.

De igual maneira, cabe sinalar que os Expedientes de Regulación de Emprego tamén eran obxecto de aplicación no ámbito dos contratos de duración determinada, incluíndose os contratos de obra e servizos, xa que o artigo 51 do ET non fai distinción algunha en canto á duración dos contratos obxecto de ERE, falando en xeral de “extinción de contratos de traballo”, teñan estes a natureza que teñan, cando se dean as causas obxectivas para a súa finalización e cúmpranse os limiares establecidos no citado artigo 51. Por iso é polo que o cambio á modalidade indefinida como fórmula xeral de contratación non altera a aplicabilidade ou non de ELOS, que seguirá sendo idéntica a cando se contrataba ao persoal de investigación